In sommige landen in Europa is instant payments al gemeengoed. Nederland start komend jaar. Biedt het louter voordelen of zitten er ook nadelen aan? Mark Munne (equensWorldline) laat er zijn licht over schijnen.
Wat is de status van instant payments?
“Instant payments is november vorig jaar live gegaan met een beperkt aantal landen en banken. Dat aantal wordt nu stapsgewijs uitgebreid naar meer banken en meer landen. Nederland start op 1 januari 2019 met een interbancaire pilot met de grootste Nederlandse banken. Uiterlijk 1 mei 2019 zou instant payments in ons land live moeten gaan. Vanaf dat moment kun je real time – dat wil zeggen: binnen vijf seconden – geld overmaken van de ene rekening naar de andere. 24 uur per dag, zeven dagen per week, 365 dagen per jaar, dus ook op zon- en feestdagen. Alle vertraging gaat er dan uit. Het geld gaat dan sneller rond, wat goed is voor de economie.”
Wie heeft hier belang bij?
“Vrijwel iedereen. Consumenten maar ook bedrijven. Je hebt je geld snel, bijvoorbeeld als je in een café of restaurant de rekening deelt of als je iets (ver)koopt op Marktplaats. Contant geld bij je hebben is dan niet meer nodig en je hoeft niet meer van tevoren geld over te maken, om vervolgens ter plekke tot de conclusie te komen dat je product al weg is. Aankopen – zowel in een winkel als online – verlopen hierdoor gemakkelijker. Ook bedrijven hebben er baat bij. Stel, op zaterdag moet een schip worden volgeladen met graan. Dan moet de vrijdag ervoor al bedacht zijn hoeveel graan er in dat schip gaat en wat de actuele prijs van het graan is. Vervolgens moet dat bedrag in een escrow-account – een soort derdenrekening – worden gestort. Dat zijn complexe en dure processen, die straks niet meer nodig zijn. Je boekt het bedrag straks over en vervolgens kunnen de trossen los. Dat scheelt niet alleen een hoop gedoe, maar ook een hoop geld. Overal in de keten zit namelijk geld vast, omdat het overboeken een dag duurt.”
Hoe ziet die Nederlandse pilot eruit?
“De pilot begint met lagere bedragen. We starten dus gecontroleerd en veilig. Als blijkt dat alles naar behoren werkt, gaan die beperkingen eraf. Ik verwacht dat instant payments snel ingeburgerd zullen raken. Als je kijkt naar landen waar het al werkt – het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Denemarken – dan zie je dat marktpartijen deze nieuwe manier van betalen snel hebben geaccepteerd.”
Banken verliezen wel het rentevoordeel, toch?
“Ja, maar dat voordeel was al niet meer zo groot, enerzijds omdat de omloopsnelheid in de loop der jaren al was verhoogd en anderzijds omdat de rente zo laag is. Wel gaan bepaalde vormen van dienstverlening met betrekking tot internationaal betalingsverkeer mogelijk verdwijnen, zoals de genoemde escrow-accounts. Banken zullen zich moeten heroriënteren op hun dienstverlening. Wat wordt hun nieuwe rol en hoe kunnen ze de voordelen van instant payments doorgeven aan hun klanten, zodat ze relevant blijven?”
Wat zijn nog meer gevolgen van instant payments?
“Het betalingsverkeer van klanten zal veranderen. Als je 24 uur, 7 dagen per week kunt overboeken, zullen de pieken in het betalingsverkeer niet langer liggen op werkdagen tussen negen en vijf. Dat betekent dat banken hun support moeten uitsmeren over die andere uren. Een andere beweging is dat de manier waarop we betalen zal veranderen. Misschien dat pinterminals straks wel verdwijnen, want wat let de winkelier om bij de kassa iPad te leggen waarmee de klant een overboeking kan doen, of klanten te vragen te betalen via hun telefoon? Dat scheelt weer geld. Tot slot verandert de infrastructuur en de manier waarop verrekening tussen banken plaatsvindt. Nu gebeurt dat vaak nog in batches. Banken zoals ING en ABN AMRO verrekenen op werkdagen elk halfuur de transacties over en weer. Met instant payments moeten banken vooraf geld op een geblokkeerde rekening van de Europese Centrale Bank zetten, als dekking voor die transacties. Dat potje zal straks actief beheerd moeten worden.”
Welke kansen biedt dit alles banken?
“De interessantste kans komt voort uit een combinatie van twee bewegingen: enerzijds instant payments en anderzijds de komst van PSD2 en de mogelijkheid om via API’s betalingen te initiëren. Dat gaat een grote impact hebben op de manier waarop we betalen. Derde partijen zoals Shell kunnen straks ‘inprikken’ op jouw bankrekening –mits jij daar toestemming voor geeft uiteraard. Als je tankt hoef je straks niet meer de tankshop in. Je kunt meteen wegrijden; de betaling van je tankbeurt vindt automatisch plaats.”
Mark Munne is product manager bij equensWorldline, een bedrijf dat in een aantal landen betalingsverkeer verwerkt. In Nederland verzorgt equensWorldline onder meer de transacties van iDeal en de clearing tussen de banken. Munne verzorgt een rondetafeldiscussie op het Toekomst van het Betalingsverkeer event. Meer informatie?
Bezoek de website van Toekomst van het Betalingsverkeer