Op 31 maart vond in Amsterdam ‘Het Toekomst van het Betalingsverkeer congres’ plaats. David Langenkamp (FIU-Nederland) leidde er een break-out sessie over het belang van poortwachters. Gemist? Lees hieronder hoe de FIU-Nederland de strijd aangaat tegen witwassen, onderliggende delicten en terrorismefinanciering.
David Langenkamp werkt bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland), de entiteit voortkomend uit de Wet Voorkoming Witwassen en Financieren van Terrorisme (WVWFT). David: ‘Wij onderzoeken meldingen van de zogenaamde poortwachters ten aanzien van ongebruikelijke transacties. Transacties die opvallen en een mogelijke link hebben met witwassen, onderliggende delicten en terrorismefinanciering. Deze worden vervolgens geanalyseerd door FIU-Nederland om te bepalen of er voldoende grond is om deze verdacht te verklaren. Indien dit gebeurt, worden ze daarna gedeeld met opsporings- en inlichtingendiensten waarbij ze onder andere kunnen dienen als startinformatie voor onderzoeken of als ontbrekende puzzelstukjes in bestaande onderzoeken.
De WWFT heeft momenteel 29 sectoren bestempeld tot poortwachter, waaronder banken, notarissen, kunsthandelaren, autohandelaren en casino’s. Deze partijen dienen o.a. hun transacties te monitoren om te bepalen A. of het gaat om een ongebruikelijke transactie en B. of er een link kan zijn met witwassen, onderliggende delicten en terrorismefinanciering. Een complexe taak, want wat ongebruikelijk is kan sterk verschillen van plek tot plek en van de ene sector tot de andere.’
Maar soms is het toch zonneklaar? Bijvoorbeeld als iemand een auto van een ton contant wil afrekenen…
‘Exact. Dit is een manier die zou moeten opvallen. Dus wat gebeurt er? Criminelen zoeken steeds weer verfijndere manieren om onder de radar te blijven. Het is een kat-en-muis-spel dat zich blijft ontwikkelen. Het besef groeit al langer dat we in deze vorm van financial intelligence moeten investeren, omdat vrijwel alle criminaliteit gericht is op het genereren van geld. Het volgen van geldstromen is dan ook een logische en efficiënte manier om criminaliteit op te sporen. Dat is niet alleen een perspectief van overheidspartijen om interessante zaken te detecteren. Zo hanteert ook journalistencollectief ‘Follow the Money’ deze werkwijze.’
Welke veranderingen zijn er de laatste jaren geweest op dit domein?
‘De inzet op dit domein is toegenomen, zowel in Nederland als in het buitenland. Het aantal mensen dat zich bezighoudt met de poortwachtersrol is gegroeid. We kennen allemaal de berichten van onder andere de banken. Verder is de reikwijdte van de WWFT toegenomen, zo zijn aanbieders van kansspelen op afstand (online gokken) vorig jaar toegevoegd. Op wetgevingsgebied blijft het ook dynamisch met AMLD6 die eraan komt en in Nederland o.a. met het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen. ’
Wat is jullie belangrijkste doel: geld afpakken, criminelen veroordeeld krijgen of mensen met criminele ideeën afschrikken?
‘Ze zijn allemaal van belang. De strijd tegen witwassen, onderliggende delicten en terrorismefinanciering is net zo complex als dat deze belangrijk is. Een breed, risico-gebaseerd perspectief is daarbij cruciaal, voor de gehele meldketen. Om de voordeur dicht te houden indien nodig en om de ‘’rotte appels’’ die er toch doorglippen effectief aan te pakken. Dan kan inderdaad door veroordelingen via het strafrecht, maar via het bestuursrecht zou je bijvoorbeeld kunnen denken aan de intrekking van een vergunning. Ook het delen van criminele werkwijzen met poortwachters kan effectief zijn. Deze werkwijzen zijn door de poortwachters dan makkelijker en eerder te detecteren en kunnen zo misschien zelfs gestopt worden voordat deze plaatsvinden. Kortom, met de gehele sector moeten we het de criminele geldstromen zo moeilijk mogelijk maken.’
Wat is volgens jou cruciaal voor een succesvolle bestrijding van criminele geldstromen?
‘Samenwerking. Door krachten – en kennis – te bundelen en te analyseren, vergroot je de kans criminele activiteiten op te sporen die je in je eentje nooit zou hebben gevonden. Verder is het zaak dat we met z’n allen hetzelfde doel nastreven. Als bank 1 een stringent beleid hanteert en bank 2 wat losser in de wedstrijd zit, stappen alle kwaadwillenden over van bank 1 naar bank 2. Dat is dweilen met de kraan open. Je moet als sector hetzelfde doel nastreven.’
Hoe ziet de toekomst eruit?
‘Ik vermoed dat financiële transacties steeds meer worden opgeknipt en verspreid over een complex landschap van fintech-bedrijven in binnen- en buitenland. Niet per se frauduleuze transacties, maar alle transacties. De opsporing wordt daardoor ingewikkelder. Dat is waarom samenwerking in de gehele keten, privaat en publiek, zo essentieel is. En we moeten uiteraard onderzoeken of wij als keten gebruik kunnen maken van interessante ontwikkelingen als kunstmatige intelligentie en andere nieuwe methoden om zo de strijd tegen criminele geldstromen te blijven aangaan’.
